رزین اکریلیک پشت موکت و فرش

مقدمه

رزین اکریلیک پشت موکت یک نوع چسب پلیمری تخصصی است که در صنعت فرش و موکت به عنوان آهار لایه ی زیرین به کار می رود. وظیفه ی این رزین اتصال محکم الیاف فرش به لایه ی پشتی (بکینگ) و ایجاد ساختاری پایدار و بادوام برای کف پوش است. استفاده از این گونه آهار های پشتی نه تنها باعث چسبندگی قوی بین الیاف و بکینگ می شود، بلکه پایداری ابعادی فرش را در برابر کشش و تنش های محیطی تضمین کرده و در عین حال نقش لایه ی ضد لغزش را نیز ایفا می کند. در ادامه به سه نقش کلیدی رزین های پشتی موکت یعنی چسبندگی، پایداری ابعادی و ضدلغزش به شکل تخصصی پرداخته می شود.

رزین اکریلیک پشت موکت

رزین اکریلیک نوعی پلیمر آکریلاتی (کوپلیمری از مشتقات اسید آکریلیک و متاکریلیک) است که به عنوان چسب پشت موکت به‌کار می رود. این رزین با ایجاد لایه ای چسبنده در پشت موکت، الیاف موکت را به لایه ی زیرین با چسبندگی عالی متصل کرده و استحکام بالای قفل شدن پرزها را تضمین می کند. ماهیت آب پایه و فقدان استایرن در ترکیب رزین اکریلیک باعث شده این چسب انتشار بسیار ناچیز ترکیبات آلی فرار (VOC) و بوی حداقلی داشته و از نظر زیست محیطی بسیار سازگار باشد. مقاومت عالی این رزین در برابر نور فرابنفش، رطوبت و عوامل محیطی نیز باعث افزایش عمر مفید و حفظ کیفیت ساختاری موکت در درازمدت می شود.

اتصال الیاف به پشت فرش

یکی از مهم ترین نقش های رزین اکریلیک پشت موکت، تأمین چسبندگی قوی بین الیاف نخ خاب فرش و لایه ی زیرین آن است. چسب های پشتی مبتنی بر لاتکس رزین اکریلیک پس از اعمال در پشت فرش، در میان الیاف نفوذ کرده و پس از خشک شدن یک شبکه ی پلیمری مستحکم ایجاد می کنند که الیاف را در جای خود قفل می کند. این استحکام گره (Tuft Lock) به معنای آن است که نیروی زیادی برای جدا کردن یک پرز از بافت فرش نیاز خواهد بود. در صنعت کف پوش، معیار استحکام چسبندگی الیاف معمولاً با آزمون استحکام گره (Tuft Bind) اندازه گیری می شود که نیروی کشیدن یک نخ از فرش را می سنجد. نتایج گزارش شده نشان می دهد استفاده از رزین های پلیمری مانند امولسیون های اکریلیک می تواند مقاومت کششی بسیار بالایی در این آزمون ایجاد کند و از کنده شدن و ریش کردن الیاف جلوگیری نماید. به بیان دیگر، رزین پشتی موکت با ایجاد چسبندگی بالا مانع ریشه شدن پرزها و جلای فرش شده و عمر مفید آن را افزایش می دهد. علاوه بر این، فرش هایی که چسب پشتی قوی دارند در برابر لبه پریدگی و ریش ریش شدن نیز مقاوم ترند، زیرا رزین چسب تمامی الیاف را به صورت یک مجموعه ی یکپارچه دربرمی گیرد. به طور خلاصه، نقش چسبندگی رزین اکریلیک در پشت موکت تضمین اتصال دائمی الیاف به بستر فرش و حفظ انسجام ساختاری آن تحت تنش های مکانیکی نظیر پاخوردگی است.

حفظ شکل و اندازه ی فرش در بلندمدت

نقش مهم دوم این رزین ها، ایجاد پایداری ابعادی در فرش و موکت است. هنگامی که فرش های تافتینگ (tufted carpets) تولید می شوند، لایه ی بکینگ اولیه (معمولاً از جنس پلی پروپیلن) تنها به عنوان تکیه گاهی برای قرار گرفتن نخ ها عمل می کند. افزودن یک ترکیب رزینی پشتی پس از مرحله ی بافت، باعث می شود تمام اجزای فرش (الیاف خاب و بکینگ) به صورت یک صفحه ی واحد عمل کنند. به بیان دیگر، رزین اکریلیک پشتی با نفوذ میان الیاف و چسباندن آن ها به بکینگ اولیه و گاهی اتصال یک بکینگ ثانویه، ساختار فرش را از نظر ابعادی تثبیت می کند. این پایداری ابعادی جلوی تغییر شکل هایی نظیر چروکیدگی، تا خوردن یا باد کردن سطح فرش را می گیرد که ممکن است به دلیل تنش های کششی، تغییرات رطوبت یا تردد زیاد رخ دهند. در واقع، وجود یک لایه رزینی مستحکم در پشت فرش، همانند یک لایه ی تقویت کننده عمل کرده و استحکام مکانیکی و ثبات اندازه ها را افزایش می دهد. پژوهش ها نشان داده اند که افزودن لایه ی چسب پشتی (خصوصاً همراه با یک بکینگ ثانویه مثل نمد یا گونی) به طور چشمگیری مقاومت فرش در برابر کشیدگی و تغییر ابعاد را بهبود می بخشد. برای نمونه، در استانداردهای صنعت فرش تأکید شده است که سیستم رایج بکینگ شامل سه لایه است: بکینگ اولیه، چسب پشتی، و بکینگ ثانویه؛ که در آن چسب پشتی الیاف را به بکینگ اولیه محکم می چسباند و بکینگ ثانویه با کمک همان چسب باعث افزایش پایداری ابعادی فرش می شود. بنابراین رزین اکریلیک پشت موکت نقشی کلیدی در جلوگیری از تغییر ابعاد فرش در اثر مرور زمان و استفاده ی روزمره دارد و موجب می شود فرش پس از نصب، سال ها بدون کشمردگی و موج افتادگی باقی بماند.

ضدلغزش

سومین نقش اساسی رزین پشتی موکت، تأمین خاصیت ضد لغزش در پشت فرش است. زمانی که لایه ی رزینی پشت فرش خشک می شود، یک لایه ی نسبتاً ارتجاعی و لاستیک مانند تشکیل می دهد که می تواند به افزایش اصطکاک بین فرش و کف زمین کمک کند. به عبارت دیگر، چسب رزینی پشتی همانند ترمز برای فرش عمل کرده و سر خوردن آن روی سطوح صاف را کاهش می دهد. بسیاری از موکت های تزئینی و قالیچه ها برای ایمنی بیشتر دارای یک لایه لاتکس طبیعی یا مصنوعی در پشت خود هستند که ضمن تثبیت بافت فرش، نقش لغزش گیر را ایفا می کند. تحقیقات صنعت نساجی نشان می دهد که لاتکس طبیعی حاصل از شیره درخت کائوچو که به پشت فرش اعمال و خشک می شود، با حفظ انعطاف پذیری بافت موجب ثبات بافت و جلوگیری از سر خوردن فرش روی کف می گردد. حتی در فناوری های جدید، استفاده از رزین های گرمانرم (TPR) بدون لاتکس به عنوان لایه پشتی رایج شده که همان کارکرد ضدلغزش را با پایه ی پلیمری متفاوت ارائه می دهند. وجود این سطح اصطکاکی در پشت فرش به ویژه برای کاربردهای تجاری و خانگی که احتمال سر خوردن فرش بر روی سطوح صاف (مانند سنگ یا سرامیک) وجود دارد، حیاتی است. به کمک رزین اکریلیک پشت موکت، فرش روی کف نمی لغزد و در جای خود ثابت می ماند که این امر از بروز حوادث و لغزش افراد جلوگیری کرده و ایمنی محیط را ارتقاء می دهد.

برای درک بهتر نقش های مذکور، جدول زیر برخی ویژگی های کلیدی رزین پشتی فرش و تأثیر آن ها بر کارکرد فرش را خلاصه می کند:

همان طور که مشاهده می شود، رزین های اکریلیک پشت موکت علاوه بر سه نقش اصلی ذکر شده، دوام و مقاومت محیطی بالایی نیز دارند. مزیت های این رزین باعث می شود که در کاربردهایی نظیر فرش های فضای باز یا محیط های مرطوب (مانند حمام و آشپزخانه) استفاده از چسب های اکریلیک ترجیح داده شود. همچنین عدم وجود مونومرهای فرار آروماتیک در ترکیب رزین اکریلیک به معنای کاهش انتشار مواد آلی فرّار (VOC) و سازگاری بیشتر با سلامت و محیط زیست است.

نتیجه گیری

در پایان، مهم ترین مزایای استفاده از رزین اکریلیک در پشت چسب فرش و موکت شامل موارد زیر است:

• چسبندگی بسیار قوی: رزین اکریلیک با قفل کردن الیاف در جای خود، مانع ریشه شدن پرزها و افزایش عمر فرش می شود.
• پایداری ابعادی بالا: این رزین ساختار فرش را مستحکم کرده و از تغییر شکل و اندازه فرش در طول زمان جلوگیری می کند.
• خاصیت ضدلغزش: لایه ی حاصل از رزین اکریلیک حالت لاستیکی داشته و از سر خوردن و لغزش فرش روی کف جلوگیری می نماید.
• مقاومت در برابر سایش و شرایط محیطی: چسب های اکریلیک در برابر پاخوردگی مداوم، رطوبت و نور خورشید مقاومت خوبی نشان می دهند و برای محیط های پرتردد و حتی فضای باز مناسب اند.
• کاهش بو و مواد مضر: رزین های اکریلیک فاقد ترکیبات فرار مضر مانند استایرن بوده و پس از نصب فرش، بو و انتشار مواد شیمیایی کمتری نسبت به گزینه های سنتی ایجاد می کنند که مزیتی برای سلامت هوای محیط داخلی است.

با توجه به موارد فوق، رزین اکریلیک پشت موکت یک جزء کلیدی و چندکاره در صنعت فرش به شمار می آید. این ماده با فراهم کردن چسبندگی قوی، ثبات ابعادی بلندمدت و ایمنی بیشتر (ضدلغزش) به بهبود کیفیت و عملکرد فرش و موکت کمک شایانی می کند. بهره گیری از منابع علمی و مقالات تخصصی نشان می دهد که توسعه ی این رزین ها همچنان ادامه داشته و نسل های جدیدتر آن ها با دوام بیشتر و سازگاری زیست محیطی بالاتر در حال ظهور هستند. این پیشرفت ها نویدبخش آن است که فرش ها و موکت های آینده با پشت چسب های پیشرفته اکریلیک، دارای عمر مفید طولانی تر، ایمنی بیشتر و اثرات زیست محیطی کمتری باشند.

منابع و مراجع علمی

1

2

3