رزین‌های پلی‌یورتان پایه آب
نخستین پلی یورتان در سال ۱۹۳۷ توسط اتوبایر در آلمان کشف شد و پس از آن، این مواد به علت داشتن خواص ویژه پیشرفت بسیار زیادی را در انواع صنایع جهان داشتند.
پلی یورتان (PU) نام عمومی بسپارهایی است که دارای پیوند یورتانی می باشند. پیوند یورتانی از طریق واکنش افزایشی بین یک گروه ایزوسیانات و یک ترکیب دارای هیدروژن فعال مثل گروه هیدروکسیل تشکیل شده است. گروه های ایزوسیانات به شدت واکنش پذیر بوده و به همین علت پیشرفت واکنش آنها نیاز به افزایش دما ندارد. (واکنش در دمای محیط صورت می گیرد).
پلی یورتان در اشکال مختلف مانند: فوم، فیلم، الاستومرها، پودرها، مایعات و امولوسیون ها قابل تولید هستند. ترکیباتی که دارای گروه ایزوسیانات هستند عبارتند از:
- ۲و۴ یا ۲و۶ تولوئن دی ایزوسیانات
- ۴و۴ یا ۲و۴ دی فنیل متان دی ایزوسیانات
- ۱و۶ هگزا متیلن دی ایزوسیانات
علاوه بر موارد ذکر شده، ترکیبات ایزوسیاناتی دیگری نیز وجود دارند.
ترکیباتی که دارای بیش از دو گروه هیدروکسیل(OH) باشند را پلی اُل می نامند و در سنتز پلی یورتان معمولا از گونه های زیر استفاده می شود:
- پلی اتر پلی ال
- پلی استر پلی ال
- پلی کربنات پلی ال
- پلی کاپرولاکتون پلی ال
به علاوه، به جای گروههای هیدروکسیل، ترکیباتی مثل اسیدهای کربوکسیلیک و آمینها، که دارای هیدروژن فعال هستند نیز می توانند در ترکیب با ایزوسیاناتها مورد استفاده قرار گیرند. اگر به جاي دي الكل، يك دي آمين با ايزوسيانات وارد واكنش شود، بسپار به دست آمده در خانواده پلي اوره ها قرار مي گيرد. اسپاندکس بسپاري با ساختاري پيچيده است كه هر دو گروه عاملي اوره و یورتان را دربردارد. بنابراين گوناگوني واكنشگرهايي كه در برابر ايزوسيانات ها قرار مي گيرند به توليد پلي یورتان ها در انواع گوناگون با ويژگي هاي متفاوت مي انجامد. به همین دلیل، زمانیکه صحبت از پلی یورتانها می شود، می توان گفت که گونه های بیشماری از آنها وجود دارد.
كاربردها
هزينه توليد از جمله نكته هايي است كه در كاربردهاي يك ماده بايد مورد توجه قرار گيرد. پلي یورتان هاي آليفاتيك از انواع آروماتيك آن گران ترند. از اين رو از پلي یورتان هاي گران تر، بيش تر به عنوان پوشش بيروني وسايل استفاده مي شود در حالي كه، انواع آروماتيك و ارزان تر در توليد رنگ هاي پايه و پوشش هاي اوليه كاربرد دارند.
در مجموع، تهيه صندلي هاي نرم، قالب هاي نارسانا، درپوش و واشرهاي ريزساختار، لاستيك هاي بادوام براي خودروها. مواد درزگير، چسب و جلادهنده از جمله كاربردهاي پلي یورتان ها به شمار مي روند